Drastische daling van het aantal asielzoekers – van 25.000 in 2015 tot ongeveer 2.600 in 2021

Denemarken wil de sociale, economische en culturele samenhang van de Deense welvaartsstaat handhaven. Bijna de gehele politieke klasse van het koninkrijk, met uitzondering van enkele kleinere extreemlinkse formaties, was van mening dat hiervoor meer beperkingen op het gebied van asiel en immigratie nodig waren. Het maakt hen niet uit wat de Europese Unie daarover zegt.

“Wij nemen al een zeer groot deel van de opvang van immigranten voor onze rekening” (minister voor immigratie Inger Støjberg).

Deze uitspraak kwam er nadat Jean-Claude Juncker, toenmalig voorzitter van de Europese Commissie, de lidstaten had opgeroepen om de opvang van de 160.000 migranten die op het continent waren aangekomen, te verdelen. Het antwoord van Kopenhagen liet niet lang op zich wachten. Op 11 september 2015 – twee dagen na de presentatie van het plan-Juncker om een gemeenschappelijk antwoord te geven op de vluchtelingencrisis – maakte Denemarken bekend dat het de door Brussel voorgestelde quota afwees. “We nemen al een zeer groot deel voor onze rekening”, verklaarde de toenmalige minister voor immigratie en integratie, Inger Støjberg. Deze weigering was voor het koninkrijk des te gemakkelijker te aanvaarden omdat het op verschillende gebieden, met name justitie en binnenlandse zaken, een uitzonderingsclausule geniet. Samen met Ierland en Polen is Denemarken een van de drie staten die van bepaalde intrekkings- en uitwijzingsmogelijkheden gebruik kunnen maken.

Denemarken kreeg ze nadat de Denen in 1992 “NEE” hadden gezegd tegen het Verdrag van Maastricht. “Deze clausule geeft ons een voordeel ten opzichte van de andere lidstaten, omdat wij ons op het gebied van asiel en immigratie niet op dezelfde manier engageren als de Europese Unie”, vat Pierre Collignon, een Deens redactielid van Franse afkomst, samen. Dit is een optie die de Deense politieke leiders die elkaar sinds 2015 opvolgen, uitgebreid hebben gelezen. Aldus de herinvoering van willekeurige grenscontroles met Duitsland waartoe de toenmalige premier Lars Løkke Rasmussen in 2016 besloot, of de aanneming, in datzelfde jaar, van een wet die asielzoekers verplicht hun geld en waardevolle spullen af te geven om hun verblijf te financieren. Een maatregel die veel verontwaardigde reacties uitlokte in de internationale pers. Hetzelfde zal gelden voor het plan ter bestrijding van getto’s en parallelle samenlevingen, dat in 2018 is goedgekeurd.

Sommige van de in dit programma vervatte maatregelen leveren namelijk reële problemen op vanuit juridisch oogpunt. Pierre Collignon noemt met name de mogelijkheid om gezinnen uit hun sociale woning te zetten wegens misdrijven die een van hun leden heeft begaan, maar ook de verdubbeling van de straffen voor misdrijven en overtredingen die zijn begaan in een wijk die op de lijst van getto’s staat.

Voor Soren K. Villemoes, zijn deze overwegingen, waarvan hij de relevantie niet ontkent, van weinig belang gezien de consensus die dit beleid geniet: “Het is een beetje moeilijk te begrijpen voor legalistische mensen, maar de Denen hechten weinig belang aan deze technische details,” verklaart de journalist. Het conservatieve parlementslid Katarina Ammitzbøll zegt hetzelfde; hoewel zij het “problematische karakter” van bepaalde maatregelen erkent, is zij niettemin van mening dat zij tot doel hebben “het algemeen welzijn te waarborgen”.

De immigratieproblematiek overstijgt de scheidslijn tussen links en rechts.

Om dit te begrijpen nodigt Villemoes ons uit het perspectief om te keren: “Bedenk dat het immigratievraagstuk de scheidslijn tussen links en rechts overstijgt en dat het om een pragmatisch, niet partijdig, antwoord vraagt. In die zin lijkt een beleid dat heeft geleid tot een drastische daling van het aantal asielzoekers – van 25 000 in 2015 tot ongeveer 2 600 in 2021 – voor een meerderheid van de Denen het juiste antwoord te zijn. Het maakt niet uit welke politieke kleur de regering heeft die deze ambitie uitdraagt. Gisteren de liberalen, vandaag de sociaaldemocraten.

In de naam van de beste belangen van de natie

Feit blijft dat geen enkele Deense regering vóór die van de huidige sociaaldemocratische premier, Mette Frederiksen, zo ver is gegaan op dit gebied. Naast de verscherping van de anti-gettowet heeft de nieuwe linkse meerderheid maatregelen genomen die “in strijd kunnen zijn met de internationale verdragen inzake vluchtelingenrecht”, constateert Pierre Collignon. De redacteur denkt met name aan twee teksten: de ene die de gedwongen terugkeer van afgewezen asielzoekers mogelijk maakt, onder meer naar Syrië en Afghanistan, en de andere, die nog in behandeling is, die voorziet in de verplaatsing van de behandeling van asielaanvragen naar Kigali, Rwanda. “Er zijn bepaalde asielverplichtingen waaraan moeilijk te ontkomen zal zijn,” waarschuwt hij.

Regeringswoordvoerder voor immigratie en integratie, Kasper Sand Kjær, is geruststellend: “De Deense autoriteiten hebben vastgesteld dat het terugsturen van asielzoekers naar derde landen terwijl hun zaak wordt onderzocht, in overeenstemming is met de Deense wet en de internationale regelgeving. Zelfs indien dit niet het geval zou zijn, zou het nog steeds in overeenstemming zijn met de raison d’état.