Geachte heer Van Broeck,

Zoals duizenden Antwerpenaren – die u tijdens het programma “De afspraak” lichtzinnig wegzet als “een twintigtal brulapen en meelopers” (sic), nam ook ik met pijn in het hart kennis van het arm debat over de bouwaanslag op het Steen, de oude burcht, de oorsprong van onze stad. Het maakt mij, samen met vele Sinjoren, triest en boos. Het is een beschamend, smakeloos en liefdeloos project, in het spoor van de afbraakwoede van vele waardevolle monumenten in onze stad tijdens de voorbije decennia: het Tolhuis, de Hippodroom, de Nederlandse Schouwburg (Jeugdtheater), het monumentaal Zuidstation, de ‘Geuzenhofkes’, het sierlijk bloemenperk voor het Centraal Station, de vernieling van de gildenhuizen in de Zilversmidstraat, het genadeloos slopen van het Schipperskwartier, het verdwijnen van zoveel mooie standbeelden, monumentale lantarens, intieme godshuizen, pittoreske steegjes, enz. De ontwerpers van het bedenkelijk bouwsel aan het Steen zijn géén sinjoren, wat zij ook moge beweren. Het zijn weliswaar zeer ambitieuze lieden doch zonder enige vruchtbare verbeelding, voor wie schoonheid volgens uw betoog niet telt; eigengereide kampioenen van een architectuur die leidde tot de uitspraak “België, het lelijkste land ter wereld”, waar iedereen zijn superindividueel gangetje mag gaan, zelfs tot een deprimerende mode van sombere, zwarte huizen die de herinnering oproepen van crematoria, in een tijd waarin de bevolking zoveel nood heeft aan licht, kleuren en opmontering. Egocentrisme, architecturale bluf en psychologische onkunde liggen aan de basis van menige miskleun, wat zelfingenomen bouwheren er ook moge over denken. Het armtierig geïmproviseerd vertoon in “De afspraak” riep eens te meer vragen op over de bekwaamheid van de betrokken architecten, die door een esthetisch verdwaalde jury verkozen werden uit een vijftal bloedarme ontwerpen. Geen woord over het voorbeeld van de eertijds geslaagde restauratie van het Gentse steen, waar vandaag alle Gentenaren fier op zijn. Geen woord over het voorbeeld van de naoorlogse geslaagde restauratiewerken en bouwkundige aanpassingen van vele tijdens WO II vernielde historische steden in het buitenland, tot in Polen toe. Geen woord over het mogelijk integreren van de resterende fragmenten van de oude Antwerpse burchtmuren volgens de bouwlijn Burchtgracht-Palingbrug. Door onvoldoende kennis en begrip voor ons eigen historisch erfgoed wordt daar gewoon niet aan gedacht. Arm Vlaanderen! U zult waarschijnlijk zeer verontwaardigd zijn over mijn streng oordeel, dat evenwel onderbouwd is door een ‘onbaatzuchtige’ liefde voor mijn stad, mijn betrokkenheid bij meerdere restauratiedossiers en een goede kennis van zaken… tot áchter de schermen van het gebeuren! Ik zou er een boek kunnen over schrijven. Medeplichtigen bij de architecturale beeldenstorm tijdens de tweede helft van de voorbije eeuw zijn u zeker wel bekend: Posson, Thijsmans, Groffen, Detiége en verantwoordelijken bij de Dienst voor Werken van de Stad Antwerpen met private kompanen. De ambitieuze bouwperikelen houden evenwel niet op. Zo staan wij vandaag andermaal voor een aanfluiting van het Antwerps patrimonium, waarbij hoogdravende geesten zelfs een vergelijking durven maken met de Eiffeltoren en de glazen pyramide van architect Pei… [de rijke bankierszoon van Chiang Kai-shek die ik in Japan meermaals persoonlijk ontmoette]. Welnu, ik zeg u, het ordinair bouwsel naast het Steen is een onsmakelijk product van omhoog gevallen lieden – overeenkomstig de huidige oppervlakkige tijdgeest – een product dat door “een tiental onbenullige brulapen en meelopers” (om uw woorden te herhalen) wordt aangeklaagd… niettegenstaande een groeiende petitie van bijna 20.000 handtekeningen! Iemand noemde het Steen tijdens “De afspraak” zelfs “armzalige kitch”, een uitdrukking van een onwetende die niets begrepen heeft over het Antwerps verleden dat in haar monumenten voortleeft in de geest van Brabo, Lange Wapper, Semini, Jan zonder Vrees en in de schaduw van de Bloedberg, het Krabbenstraatje, de poesjenellenkelder en zoveel meer… Wees ervan overtuigd dat Rubens, Van Dijck en Jordaens zich bij het aanschouwen van de “geniale aanbouw” van het Steen anno 2021 in hun graf omdraaien, evenals Peter Benoit, Floris Prims, Amand de Latin, Gerd Schmook, Wannes Van de Velde, Jo Leemans, George Van Cauwenbergh en vele andere protagonisten die o zo vaak, doch vergeefs tegen de bierkaai optornden voor de bescherming van ons stedenschoon. U en de verantwoordelijken voor deze kille, gevoelloze en ahistorisch ingreep hebben terdege op de harten getrapt van vele Antwerpenaren. Uw ondoordachte woorden dat ‘smaak en schoonheid geen criteria vergen’ – alsof de Onze-Lieve-Vrouwetoren geen voorbeeld is van schoonheid en goede smaak – zullen bij velen nog lang naklinken. Voor zulke arme redenering is er geen pardon, ongeacht de riante erelonen van de betrokkenen… in het spoor van de blote keizer van Hans Christian Andersen.

Met verontwaardigde hoogachting.

Jo Haazen, Em. stadsbeiaardier, Antwerpen.