Binnenkort betaalt u via stroomfactuur voor kosten koelkastpremie en nieuwe windmolensubsidies (PAL)
Vlaams minister voor Wonen, Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit) heeft een probleem. En daarmee heeft elk huishouden of bedrijf er meteen ook één: extra nettarieven in de stroomfactuur. De kosten van de koelkastpremies komen immers op de elektriciteitsfactuur. Als toemaatje legde Depraetere het subsidiëren van windmolens op de Vlaamse regeringstafel. Opnieuw via extra kosten van Fluvius op uw factuur.
De Sinterklaaspolitiek van de nieuwe Vlaamse regering loopt volgens critici uit de hand. Vlaams Parlementslid Filip Brusselmans vat het als volgt samen: “Dit is geen sociaal beleid, dit is een klucht. Men gooit belastinggeld te grabbel, zonder enige controle of visie.” Daarmee doelt hij natuurlijk op het fiasco van de ‘koelkastpremie’; Mijn Kortingsbon. We recapituleren even. Depraetere besloot om de premie voor energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen met een leefloon uit te breiden naar mensen met een bescheiden inkomen. Een maatregel die al snel de spottende naam ‘frigobon’ meekreeg. Die kan iedereen die in aanmerking komt online aanvragen. Ze had daarvoor een budget van 4 miljoen euro, goed voor 16.000 frigobonnen dus. Alleen kwamen er al 44.000 aanvragen binnen. De factuur liep dus op tot 11 miljoen euro.
Via nettarieven
Depraetere beloofde dat ze het geld zou vinden om die premie te financieren. Bovendien was het allemaal minder erg, want een deel van die aanvragen bleek frauduleus. Zo bleken sommige gezinnen vier bonnen aan te vragen en dat was niet de bedoeling volgens de minister. Ondertussen duiken de bonnen die aangetekend opgestuurd worden al op bij zoekertjessites, om ze door te verkopen. Maar dat is slechts een anekdote. Het echte schokkende verhaal is dat de website van de Vlaamse overheid de aanvragen niet aankan. De meeste mensen die op de link klikken komen op een webpagina waar de mededeling is dat er een wachtrij is.
Technisch loopt het niet op rolletjes, maar een veel erger probleem is dat netbeheerder Fluvius die bonnen moet verwerken als deel van de openbare dienstverlening (ODV), opgelegd door de Vlaamse regering. Dat wil zeggen dat Fluvius informatie moet verspreiden, maar ook de hele informatica achter het uitdelen van bonnen draaiende moet houden. Dat kost uiteraard geld, dat Fluvius mag doorrekenen in de nettarieven die alle gezinnen en bedrijven moeten betalen.
Technische achterstand
Alleen lukt het Fluvius niet om die IT-problemen onder controle te krijgen. De achterstand bij de verwerking liep recent op van 30 dagen tot 45 dagen. Dat komt deels door de complexiteit. Vanaf 12 februari 2025 veranderden immers de voorwaarden voor de kortingsbonnen. Die tellen nog enkel voor de aankoop van een:
- nieuwe wasmachine met het nieuwe energielabel A of beter
- nieuwe droogkast met een oud energielabel A+++ of beter
- nieuwe koelkast (met of zonder vriesvak) met het nieuwe energielabel B of beter
- nieuwe diepvries met het nieuwe energielabel B of beter
De aandachtige lezer merkte het allicht al op: er is hier sprake van oude en nieuwe energielabels. Zo’n energielabel zegt niets over energiezuinigheid, maar enkel of een toestel al dan niet zuiniger is dan andere vergelijkbare toestellen. Die labels moeten dus regelmatig aangepast worden, omdat er steeds nieuwe modellen uitkomen. Daarnaast veranderde de Europese Unie recent het systeem.
Belangrijk voor de koper is dat hij of zij moet opletten dat de verkoper de koelkastpremie bij de verkoop verrekent. Die winkel moet dat geld dus krijgen van de Vlaamse overheid, via Fluvius. Alleen zal die handelaar dus mogen wachten op zijn geld totdat Fluvius de bonnen heeft verwerkt. Resultaat: veel handelaars verhoogden hun prijzen in januari.
Depraetere moet zelf betalen
De collega’s van minister Depraetere in de Vlaamse regering gaven al aan dat de ontbrekende miljoenen euro’s aan premies uit haar eigen budget moeten komen. Dat is op zich wel vreemd, want Depraetere mag dan voortvarend tewerk gegaan zijn, de frigobonnen waren niet haar idee. De uitbreiding van de premie was immers een idee van haar voorgangster Zuhal Demir (N-VA) in de vorige Vlaamse regering.
Depraetere dacht misschien snel te kunnen scoren met bonnen, maar wat ze uit de kast haalde was een vergiftigd geschenk. Zeker nu plots één op drie Vlaamse gezinnen recht heeft op die premie. Ondertussen kwam Depraetere wel met een eigen initiatief. Als minister van Energie en Klimaat wil ze opnieuw windmolens gaan subsidiëren. Alleen komt het woord ‘windmolen’ niet één keer voor in het Vlaams regeerakkoord, integendeel. “Bij elke bijkomende klimaatmaatregel die voorgesteld wordt, zullen de kosten en baten van die maatregel op termijn afgewogen worden tegen de impact op de uitstoot, de betaalbaarheid voor de burgers en de concurrentiekracht van onze ondernemingen.”
Volgens het regeerakkoord zou er zelfs een ‘nieuw Vlaams Sociaal Klimaatplan’ komen. Over hernieuwbare energie staat in het regeerakkoord: “We blijven de ontwikkeling van hernieuwbare energie in Vlaanderen ondersteunen.” Dat is vaag en dus zou men kunnen zeggen dat Depraetere zoiets kan en mag invullen zoals ze wil, maar dat laatste klopt niet helemaal.
Iets verder in het regeerakkoord staat immers: “Wat betreft windenergie evalueren we het steunniveau. Voortbouwend op de evaluatie van het transitie-instrument onderzoeken we alternatieve steunmechanismen voor wind zoals bijvoorbeeld een bijpascontract (contract for difference).”
Te goedkope wind
Kortom: de subsidiëring moet gebeuren via het bijpassen tot een bepaald prijsniveau als de stroom die windmolens produceren op de elektriciteitsmarkt te goedkoop zou zijn en de windmolens dus verlies maken. Hier zit natuurlijk de valkuil. In praktijk wil Depraetere de uitbaters van windmolens dus een inkomensgarantie geven. Die kosten komen via de netbeheerder Fluvius in de nettarieven van de huishoudens en de bedrijven.
Alleen botst dat laatste dan weer met een andere afspraak in het regeerakkoord. “Fluvius focust zich op zijn bestaande kerntaken en verhoogt de dienstverlening naar de netgebruikers en leveranciers via een sterk verbeterde digitalisering.”
Maar in plaats van Fluvius te dwingen om zich met haar kerntaken bezig te houden, moet Fluvius van Depraetere subsidies en kosten gaan verwerken. Kosten die via de nettarieven op de stroomfactuur van huishoudens en gezinnen terechtkomen. Nettarieven die afgelopen jaren overigens enkel toenamen.
Depraetere zadelt Fluvius op met extra kosten en werk voor haar frigobonnen. Op de koop toe wil ze Fluvius inschakelen om de windmolenuitbaters zoals de zeer lucratieve intercommunale Aspiravi te gaan subsidiëren. Pikant detail: de 83-jarige Willy Claes (Vooruit) kreeg afgelopen zomer een bestuurszitje bij Aspiravi.
Die subsidies aan Aspiravi zullen trouwens hard nodig zijn. Op 18 februari werd immers bekend dat Aspiravi in een consortium stapt met baggeraar DEME en energiebedrijf Engie. Dat consortium doet een bod doet op het nieuwe windmolenpark in de Noordzee. Die investering gebeurt met bankleningen, maar daar moeten toekomstige inkomsten tegenover staan. Die inkomsten wil Depraetere helpen garanderen