In het Belgische medialandschap lijkt het steeds moeilijker om echte diversiteit van meningen te vinden. Hoewel er op het eerste gezicht een waaier aan media-aanbieders bestaat — van VRT tot VTM, van De Morgen tot Het Laatste Nieuws — blijkt bij nader inzien dat de ideologische bandbreedte opvallend smal is. De zogenaamde mainstream media (MSM) lijken zich als een collectieve eenheidsworst te presenteren: dezelfde thema’s, dezelfde invalshoeken, dezelfde experts, vaak zelfs letterlijk dezelfde bewoordingen.

Deze homogeniteit is deels te verklaren door de sterke concentratie van media-eigendom. Grote mediagroepen zoals DPG Media en Mediahuis controleren het gros van de kranten, radiozenders en commerciële tv-stations. Dat leidt onvermijdelijk tot eenvormigheid, zowel qua inhoud als qua toon. Journalisten circuleren binnen deze netwerken, redacties werken samen of worden gefuseerd, en er is een gedeelde commerciële logica: adverteerders tevreden houden, kliks genereren, polariseren waar het publiek dat lust, maar nooit té ver buiten de lijntjes kleuren.

De publieke omroep VRT, ooit het baken van journalistieke onafhankelijkheid, wordt intussen ook steeds meer gewantrouwd door zowel links als rechts. Ze balanceert op het slappe koord tussen politieke druk, woke gevoeligheden en de drang naar bereikcijfers. In plaats van een frisse tegenstem te bieden, echoot de VRT vaak de standpunten die elders al breed uitgemeten zijn.

Kritische of alternatieve stemmen krijgen zelden een platform tenzij het gaat om conflict, controverse of karikatuur. Onafhankelijke media of burgerjournalistiek worden nog te vaak weggezet als “niet professioneel” of “gevaarlijk alternatief”, terwijl net daar soms de broodnodige nuance of kritiek te vinden is.

Dit alles leidt tot een mediaklimaat waar burgers steeds meer het gevoel krijgen dat ze niet alle informatie krijgen — of erger: dat de informatie die ze krijgen, gefilterd en gestuurd is. Dat wantrouwen is gevaarlijk, maar het is niet onbegrijpelijk. In een gezonde democratie hoort media geen eenheidsworst te zijn, maar een rijk gevulde tafel van stemmen, perspectieven en feiten.

RVW