De omstreden Carrera Neefs is dan toch uit Vlaams Belang gezet. Niet omdat ze bloemen neerlegde op het graf van een SS-er, wél omdat ze het partijcharter niet wil ondertekenen. Dat zegt voorzitter Tom Van Grieken in dit pittige interview waarin hij de eerste maanden van de regering-De Croo fileert en vooruitblikt op de ambitieuze plannen van zijn partij. “De verkiezingen winnen, zal niet genoeg zijn.”

“Ik ben doodop. Het gevolg van al die slapeloze nachten, vrees ik. Het was geen goed interview, zeker?” Tom Van Grieken blaast even uit na het gesprek. De voorzitter van Vlaams Belang is anderhalve maand geleden voor het eerst vader geworden. Van een zoon, Floris. Dat kan even wegen op een mens. Als ik hem in het begin van het gesprek naar het vaderschap vraag, antwoordt hij met fonkelende ogen. “Het vaderschap is een geweldig cadeau. Ik heb weliswaar weinig slaap, maar ik krijg veel liefde in de plaats. Mijn vrouw heeft een keizersnede ondergaan. (aarzelt even) Mag ik dat wel zeggen? Ja, zeker? Enfin, zij mag daarom niet tillen. Als Florisje ’s nachts drie keer wakker wordt, dan sta ik drie keer op. En ik maak dan de fout om in slaap te vallen tijdens de borstvoeding. Dat betekent: zes keer opstaan. (lacht) Dat is slopend. Maar ik zal er niet dood van gaan, hé.”

U bent ook partijvoorzitter. Denkt u een aanwezige vader te kunnen zijn?

Je maakt een kind met twee, dus moet je er ook met twee voor zorgen. Mijn vrouw is architecte. Zij zal ook opnieuw werken. Deze vreselijke coronaperiode heeft één voordeel: ik heb het geluk om veel van thuis te kunnen doen. Maar ik wil ook nadien aanwezig zijn. Dat hoeft niets af te doen van mijn politiek engagement.

Uw grootmoeder stierf op dezelfde dag als de geboorte. Wat heeft dat met u gedaan?

Dat was onwezenlijk. (stil) De geboorte was het mooiste moment van mijn leven. Zij stierf enkele uren later. Alsof ze wachtte tot haar achterkleinzoon geboren was. De eerste keer dat ik buiten kwam na de geboorte, was voor haar begrafenis. Ze ligt begraven naast mijn moeder. (even moeilijk) Ik heb haar maar twee keer gezien sinds corona uitbrak. Dat is het vreselijke aan deze crisis. Ze was al maanden niet goed. Maar ik wou geen risico’s nemen. Ik heb mij plichtsbewust aan de regels gehouden.

Dat moet een worsteling geweest zijn?

Dat is zo. Dat was een moeilijke afweging. Maar ik ben politicus: ik heb een voorbeeldfunctie. Ik ben wel blij dat ik haar heb kunnen bezoeken enkele dagen voor haar dood. Dat sterkt mij.

We gaan over politiek praten. De crisis legt uw partij geen windeieren. U zou de grootste worden, volgens de peilingen. Hoe verklaart u dat?

Dat is het harde werk van al onze mensen. Ik vind bovendien dat wij heel verantwoordelijk omgaan met deze crisis. We hebben een goede balans gevonden tussen kritiek en verantwoordelijkheid. Ook de absolute onbekwaamheid van de regering speelt een grote rol. Wie heeft nog vertrouwen in deze mensen? (feller) Wij zijn Europees koploper in aantal doden, hé.

U vindt niet dat de regering-De Croo voor een nieuwe flow zorgt?

(droog) Alleen onder journalisten en in partijhoofdkwartieren. De man in de straat kan zich niet herkennen in deze regering. Deze coalitie heeft één bindmiddel: de angst voor de kiezer. Dat is na twee maanden niet veranderd. Het regeerakkoord is geen liefdesverklaring, maar een document om elkaar te gijzelen.

De beleidsplannen liggen op tafel. Van wie was u onder de indruk?

Mag ik eens verrassen? Ik wil de Kamervoorzitter noemen, Élliane Tillieux. Dat is weliswaar een Franstalige socialiste die het Nederlands niet zo machtig is, maar toch vind ik ze heel correct te werk gaan. Ik ben zelf ondervoorzitter. Als zij even afwezig is, kan ik gewoon overnemen. In het verleden werd naar onnozele excuses gezocht om dat te vermijden. Dit past in het kader van de normalisering van mijn partij. Dat er eindelijk een vrouw aan het hoofd van de Kamer staat, is ook een pluspunt.

Welke minister krijgt de grootste buis?

Vincent Van Quickenborne. Waarmee heeft die man nu al de pers gehaald? Met zijn privékok en met zijn voorstel om de vrijheid van meningsuiting aan banden te leggen. Waar is de tijd dat er nog liberalen in de VLD zaten? Van Quickenborne wil zogenaamde hate speech bestraffen. Ik vind dat gevaarlijk. De vrije meningsuiting moet absoluut zijn. Alleen oproepen tot geweld kan niet.

U verrast mij. Ik dacht dat u Sammy Mahdi (CD&V) zou noemen, de nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie.

Dat kon ook. We noemen hem makke Mahdi. Hij wil niets doen aan de instroom en inzake uitstroom zet hij alleen in op vrijwillige terugkeer. Hij wil niet weten van woonstbetreding en van actieve opsporing van illegalen. (feller) Dan wordt het moeilijk. Als je niet werkt aan gedwongen terugkeer, moet je je geen illusies maken over vrijwillige terugkeer.

Een Belgische staatssecretaris kan weinig doen aan de instroom. Dat weet u ook.

Je kan al minstens de sociale zekerheid aanpakken. Waarom blijven al die migranten niet hangen in landen zoals Portugal en Griekenland? Waarom komen die naar hier? Omdat wij veel te genereus zijn.

Dat is zijn domein niet.

(onverstoord) We spreken toch over een regering? Let wel: ik ga niet zeggen dat Mahdi een linkse politicus is. Ik twijfel zelfs niet aan zijn goede intenties. Maar zijn beleid draagt onmiskenbaar een groene stempel. CD&V, maar ook Open VLD, laat zich in deze regering de les spellen door Groen en Ecolo.

Zal u zij aan zij met Theo Francken (N-VA) oppositie voeren?

Graag. N-VA en Vlaams Belang moeten elkaar geen vliegen afvangen. Als wij in de oppositie ruzie maken, wordt alleen de regering daar beter van. Ik begrijp daarom niet dat N-VA zo naar ons uithaalt.

Francken ziet wel een duidelijk verschil. Hij dient ook zelf voorstellen in, terwijl u alleen maar roept.

(droog) Maar het resultaat is gelijk. Ook van hem worden er núl voorstellen goedgekeurd. Wat hij zegt, is trouwens niet waar: wij dienen wel voorstellen in. Maar wij maken ons geen illusies.

U moet intussen wel toegeven dat uw beloofde migratiestop niet in een wet te gieten valt?

(fel) Wij hebben dat nooit beweerd. Dat vraagt een set van maatregelen: de sociale zekerheid afschermen, gezinshereniging moeilijker maken, noem maar op. Als je dat allemaal doet, zal de migratiestroom drastisch afnemen.

Beschouwt u uzelf eigenlijk als de oppositieleider?

Neen, Barbara Pas leidt onze troepen in het federaal parlement. Maar wij zijn wel de leidende kracht van de oppositie, als u dat bedoelt. Zéker weten. We hebben maar liefst vijftienduizend mensen gemobiliseerd voor onze optocht #nietmijnregering. Dat was één van de grootste politieke acties van de voorbije decennia. Het gevoel dat wij vertolken, overstijgt ons electoraal gewicht.

We hebben Carrera Neefs gevraagd om het partijcharter te tekenen. Ze wou dat niet. Haar lidmaatschap wordt daarom stopgezet.

Uw grote ambitie is aan de macht komen in 2024. Hoe wil u N-VA overtuigen?

N-VA is maar één mogelijkheid, hé. We moeten eerst en vooral die verkiezingen winnen. Maar dat zal niet genoeg zijn. We moeten ook de grootste worden. Dan krijg je op Vlaams niveau het initiatiefrecht. Als dat lukt, hoop ik op een eerlijke kans. (denkt na) Bart De Wever moet zich eens goed afvragen met wie hij zijn programma best kan uitvoeren. Is dat écht met de socialisten? Of is dat met mijn partij?

N-VA wil niet met u besturen zolang u extremistische figuren duldt. Bent u bereid om toegevingen te doen op dat vlak?

In mijn partij is er geen plek voor neonazi’s. Laat dat duidelijk zijn. Maar wij zullen geen verkozenen aan de kant schuiven, omdat Bart De Wever dat vraagt. Dat mag óók duidelijk zijn.

Een vrouw die dweept met nazisme, wordt niet uit uw partij gezet. Dat is toch onbegrijpelijk?

U bedoelt wellicht Carrera Neefs. Ik zal dat probleem meteen tackelen. Haar actie (een bloemenhulde brengen aan het graf van een SS-er en dat op sociale media zetten, red.) was ongelooflijk dom. Zij heeft de partij, onbewust weliswaar, veel schade berokkend. Initieel wou ze zelfs haar Facebookbericht niet verwijderen. Wij hebben haar nadien gevraagd om het partijcharter te tekenen. Dat wou ze ook niet. Het partijbestuur is daarom van oordeel dat haar lidmaatschap stopgezet wordt. Loyaliteit moet van twee kanten komen.

Wat is dat charter?

Dat is een document dat alle mandatarissen ondertekenen. Omdat mevrouw Neefs op een N-VA-lijst verkozen was (in de gemeenteraad van Wuustwezel, red.), had zij dat nog niet gedaan. In dat charter staat dat mandatarissen handelen volgens de partijlijn, ook op sociale media. Wie dat in deze omstandigheden niet ondertekent, zet zichzelf buiten de partij.

Maar de hulde zelf vindt u niet fout?

Wij doen niet mee aan de trial by media. Wij hanteren het principe van woord en wederwoord. Mevrouw Neefs is géén neonazi. Ik geloof haar als ze zegt dat dat géén politiek statement was. Zij heeft op vraag van nabestaanden een krans neergelegd. Dat mag ook van mij: een individu mag rouwen om iemand. Maar ze heeft dat politiek gezien uitermate onhandig aangepakt, om niet te zeggen stom. Dat was niet voor herhaling vatbaar.

Dit is niet het eerste incident met een nazistische geur. Een Ilse Annemans die Hitler liket op sociale media, een Katrina Langlet die de Hitlergroet brengt. Waarom blijkt het zo moeilijk om die figuren buiten te houden?

(feller) Wat stelt u dan voor? Dat we een gewetensonderzoek doen van elk lid? U mag veel van mij vragen, maar niet dat ik bijna twintigduizend leden ga screenen. Ik zit hier ook mee verveeld, hé. Of denkt u dat ik graag mijn tijd verdoe aan dit soort vragen? Neen, toch? Ik zou liever over de politiek praten.

U zou een duidelijke rode lijn kunnen trekken. Waarom doet u dat niet?

(kwaad) Dat doe ik wel. Maar ik doe niet mee aan de hysterie van media en politieke tegenstanders. Wij bepalen zélf onze lijn. En eerlijk, meneer Cobbaert: wie ligt hiervan wakker? Aan de keukentafel is dit geen onderwerp, hoor. De mensen liggen wakker van hun facturen. Weet u waaraan ik mij stoor? Als een zoon van een Vlaams Belang-mandataris ook maar iets uitspookt, staat dat in koeien van letters in de krant. Als een Groen-kandidaat een hond doodsteekt, dan lees ik dat nergens. Dat is twee maten en twee gewichten. Dat stoort me mateloos.

Dat alle partijen, behalve de uwe, de Vlamingen weg willen en haten, zo schrijft Dries Van Langenhove deze week op sociale media. Volgt u hem?

Ja. Dat blijkt uit het beleid. (op dreef) Bart De Wever die zijn politiekorps te blank vindt, de VRT die quota opstelt voor allochtonen, de stad Gent die allochtonen zelfs voorrang zal geven als er gelijke kandidaten zijn voor een vacature: vindt u dat normaal? Ik niet. Dat getuigt van een grote portie zelfhaat.

Ik heb zelden iemand gezien die zó arrogant is. Ik zeg u nu al: Frank Vandenbroucke wordt een probleem voor de regering.

En toch wil u met N-VA samenwerken, een partij die de Vlamingen haat. Ik vind dat vreemd.

(aarzelend) Ik zou dat zo niet verwoorden. Wij willen het beleid veranderen. En ja, natuurlijk willen we daarvoor samenwerken. Anders zal het niet lukken.

Deze opruiende taal kan gekken aanzetten tot geweld. Denk aan Hans Vanthemsche. Is dat geen bekommernis van u?

Dat is veertien jaar geleden. Wij bekampen een systeem, geen mensen. Ik geloof in een vrije samenleving en het vrije woord. Het enige wat niet kan, is oproepen tot geweld. Maar wat Dries zegt, is geen opruiende taal, hé.

Dat álle partijen de Vlamingen wegwillen, háten zelfs: u vindt dat niet opruiend?

Ik vind dat niet, neen. U zoekt daar veel te veel achter. Ik deel zijn analyse. Onze Vlaamse identiteit is aan het verdwijnen. Dries noemt dat terecht een probleem. De omvolking is volop bezig. In Antwerpen is al meer dan de helft van de bevolking van migratieroots. Wij mogen dat toch betreuren? Maar wij zijn een democratische partij. Het enige wapen dat wij hanteren, is het vrije woord.

Zal u zich laten vaccineren tegen corona?

Já. Ik zou dat iedereen aanraden. Ik vind ook dat het vaccin gratis moet zijn. Maar het mag niet verplicht worden.

Dat is de lijn van minister Frank Vandenbroucke (SP.A). Bent u een adept?

Absoluut niet. Ik heb zelden iemand gezien die zó arrogant is. Hij praat alsof hij alles beter weet. Ik zeg u nu al: die man wordt op termijn een probleem voor de regering.

Om af te sluiten: u vertrouwt het vaccin meer dan de app?

(grijnst) Goede vraag. Wat kan een goed antwoord zijn? Ik vertrouw ze evenveel. Ik heb de app trouwens geïnstalleerd. Schrijf je dat zeker op? ( lacht )