INTERVIEW. Tom Van Grieken: “Absoluut dieptepunt van 2024? Mijn gesprek met De Wever”

Anton Schelfaut

17 december 2024

In 2019 mocht Tom Van Grieken als eerste Vlaams Belanger ooit op de koffie bij koning Filip. Ook na de verkiezingen van 9 juni 2024 trok de Vlaams Belang-voorzitter met een duidelijke boodschap naar het paleis: “Er is een fundamenteel andere staatsstructuur nodig.”

Met twee verkiezingen in nog geen zes maanden tijd was 2024 op politiek vlak een grand cru-jaar. Een van de hoofdrolspelers was zonder twijfel Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken (38). Hij ontvangt ons in zijn kantoor in het Vlaams Parlement om de balans op te maken van het afgelopen jaar. 

Beginnen doen we met de hoogtepunten. Het hoogtepunt op persoonlijk vlak kan allesbehalve een verrassing worden genoemd: op de valreep kondigde Van Grieken aan dat zijn vrouw en hij volgend jaar een derde kindje verwachten. “Het jaar 2024 was blijkbaar nog niet druk en hectisch genoeg”, lacht Van Grieken. “Een derde kindje kon er nog wel bij. Maar het was wel degelijk gepland. Als je blijft wachten op het ideale moment om kinderen te krijgen, kan je bij wijze van spreken tot je vijftigste wachten. Maar hoe we het organisatorisch zullen aanpakken, weten we zelf ook nog niet.”

“De politieke hoogtepunten zijn natuurlijk de twee verkiezingsoverwinningen op rij”, vervolgt Van Grieken. “We zijn er 210.000 stemmen op vooruit gegaan en 1 miljoen mensen hebben op 9 juni voor Vlaams Belang gestemd. En bij de lokale verkiezingen is gebeurd wat iedereen voor onmogelijk had gehouden: het cordon is doorbroken en dat op alle mogelijke manieren, met een absolute meerderheid van Guy D’haeseleer in Ninove en als coalitiepartner in Ranst, Brecht en Izegem.”

U heeft zich dus geen overwinningsnederlaag laten aanpraten?

“Er is niemand die meer heeft gewonnen dan wij. Het Vlaams Belang staat niet alleen op Vlaams en nationaal niveau bijzonder sterk, maar ook op lokaal niveau is het verankerd.”

“In 2019 was Vlaams Belang de tweede partij. Dan is het logisch dat je de ambitie uitspreekt om de grootste te worden. Het omgekeerde zou misschien heel Vlaams zijn, maar weinig ambitieus. Ik heb het twee jaar lang van de daken geschreeuwd: als Vlaams Belang niet de grootste wordt, gaat N-VA overal in zee met Vooruit. Er zijn mensen die strategisch hebben gestemd, maar nu verbaasd zijn dat De Wever overal met de socialisten samenwerkt. Het is niet dat ik het niet gezegd heb. Als we in de provincie Antwerpen 5.000 stemmen meer hadden gehaald, was Vlaams Belang de grootste partij geweest.”

Wat hoopt u dat er op federaal niveau uit de bus komt?

“Ik ben een Vlaams-nationalist, dus ik hoef België niet te redden. België, Wallonië en Brussel hebben problemen op financieel vlak. De Vlaming betaalt al de meeste belastingen. Waarom zou hij nóg meer belastingen moeten betalen, zoals nu op tafel ligt? De Vlamingen die Vlaanderen hebben opgebouwd, zijn nu met pensioen. Moeten zij nu de prijs betalen voor de besparingen in de sociale zekerheid? Ik begrijp niet waarom Vlaams-nationalisten zich daarvoor inzetten.”

Wat vindt u van de communautaire voorstellen die al uitlekten in de pers, zoals de splitsing van de wetenschappelijke instellingen, de split voice aan de Europese tafel en de regionalisering van de NMBS?

“Sander Loones (Vlaams Parlementslid voor N-VA en de communautaire scherpslijper van de partij, red.) is wielerkampioen communautaire zaken, maar dan jammer genoeg op een hometrainer. Hoe vaak kan je je eigenlijk laten vernederen door je eigen partij? We hebben het tien maanden voor de verkiezingen toch allemaal goed gehoord? Het zou confederalisme of niks zijn. Dat is toch de belofte die De Wever heeft gedaan? Hij belooft het confederalisme al 20 jaar. Dat is toch heel pijnlijk aan het worden.”

Ik ben een Vlaams-nationalist, dus ik hoef België niet te redden

Heeft u dat tijdens uw gesprek met De Wever na de verkiezingen van 9 juni ook gezegd?

“Het absolute dieptepunt van 2024 is mijn gesprek met Bart De Wever. Het was bijzonder kort, nietszeggend en eenmalig. In 2019 is er ernstig gesproken, terwijl we toen zes zetels te kort kwamen voor een V-meerderheid. Na 9 juni heeft er geen ernstig gesprek plaatsgevonden, ook al komen we maar 1 zetel meer te kort. Dat hoeft niet te verbazen, want er was een voorakkoord tussen N-VA en de socialisten op gemeentelijk, Vlaams en federaal niveau. Dat heb ik heel Vlaanderen duidelijk proberen te maken.”

Bent u al naar de film van Bart De Wever gaan kijken?

“Bart is een historicus. Hij beseft dat hij de geschiedenis zelf moet schrijven. Hij heeft al vier verkiezingen op rij cijfermatig verloren. En toch creëert hij iedere keer de perceptie dat hij de grote overwinnaar is. Het is natuurlijk een voordeel dat de mainstreammedia hem daarbij een handje helpen.”

“Het is een illusie dat Vlaams Belangers denken dat ze de verkiezingen verloren hebben. Ze zien dat alle balkjes naar omhoog gaan. Ze worden alleen maar bozer wanneer journalisten zeggen dat ze verloren hebben. Zulke beweringen ondergraven de geloofwaardigheid van de politiek en de journalistiek.”

Wordt Bart De Wever volgens u premier?

“In 2014 was De Wever kandidaat-premier. De Zweedse coalitie was zogezegd zijn droomcoalitie. Uiteindelijk is Charles Michel (MR, red.) premier geworden. In 2019 zou De Wever minister-president worden. Uiteindelijk is het Jan Jambon geworden. Hoe vaak kan je een belofte doen en ze niet houden voor mensen twee keer nadenken?”

Was er nog een ander dieptepunt?

“Het politieke dieptepunt voor mij is dat alle N-VA-afdelingen het cordon sanitaire in stand houden. Open Vld’ers en cd&v’ers hebben meer moed getoond dan lokale N-VA-verkozenen. Die laatsten houden het cordon sanitaire in stand. Het zijn Jos Geysels en Agalev die het cordon sanitaire hebben uitgevonden, maar Bart De Wever en zijn N-VA die het in stand houden.”

“Wat ik in dit verkiezingsjaar persoonlijk erg moeilijk vond, is de lijstvorming. Op menselijk vlak doe ik dat niet zo graag. Ik weet niet of een partijvoorzitter dat moet of mag zeggen. Maar je moet door de zure appel heen bijten. Je kan niet anders. Alle Vlaams Belangers zijn échte Vlaams-nationalisten die het goed bedoelen. Maar het aantal plaatsen is nu eenmaal beperkt.”

Sander Loones is wielerkampioen communautaire zaken, maar dan jammer genoeg op een hometrainer

Wie heeft u in positieve zin verrast dit jaar?

“Onze meer dan 4.000 kandidaten en de vele vrijwilligers die twee campagnes lang het beste van zichzelf hebben gegeven. Men onderschat hoe zwaar een dubbel verkiezingsjaar is. Dat is héél hard werken. Voor parlementsleden is het hun job om aan politiek te doen. Maar Vlaams Belang heeft geen netwerk van kabinetten of zuilenorganisaties. Het zijn dus mensen met een voltijdse job en een gezin die na de werkuren het beste van zichzelf geven en ’s avonds laat flyers bussen of verlof nemen om huisbezoeken te doen. De inzet die ik op het terrein heb gezien, was ongelooflijk. Het is één tegen allen, zeker op lokaal niveau. Maar hun inzet heeft geloond.”

Wie of wat heeft u het meest teleurgesteld?

“Ik ben een beetje teleurgesteld in de Vlaamse Beweging. Er is een Vlaams regeerakkoord zonder communautaire ambitie uit de bus gekomen. Maar ik heb de Vlaamse Beweging niet gehoord. Wat federaal momenteel op tafel ligt, is niet goed voor Vlaanderen. Maar opnieuw hoor ik de Vlaamse Beweging niet. Waar zijn de VVB, het OVV en het VNZ? Het ABBV deinst er ook niet voor terug om op de socialisten te schieten. De socialistische mutualiteiten houden zich niet in. Ze voeren de druk op Vooruit op. We gaan toch niet wachten tot er een regeerakkoord is om onze kritiek te leveren? Dan kan er niks meer aan veranderd worden. De Vlaamse Beweging moet nú ageren en mag niet afzijdig blijven. Ze kan wel degelijk invloed uitoefenen op de onderhandelende Vlaams-nationale partij. Als de Vlaamse Beweging het syndicaat van de Vlaamse onafhankelijkheidsgedachte is, maar nu niet ageert, wat is dan het nut van een drukkingsgroep?”

Wat mogen we u voor 2025 toewensen?

“Een betere work-lifebalance. Ik heb een onhebbelijke gewoonte: ik ben een workaholic. Als ik vrije tijd krijg, vul ik die meteen op met nieuwe ideeën. Dat moet beter. Je kan je wel druk maken over wat er ergens in een krant is verschenen of wat de hoofdredacteur van De Morgen over je heeft geschreven. Maar als mijn twee kindjes me omhelzen, vraag ik me soms af waarom ik me daar druk over maak. Dáár gaat het om. Het is voor hen dat ik aan politiek doe.”

Wat betekent Kerstmis voor u?

“Het is een moment met de familie. Het is jammer dat het religieuze aspect ervan in de samenleving afkalft. Kerstmis kondigt de tijd van het licht aan, na een periode van donkere dagen. Zelfs op de donkerste dagen is er altijd de hoop dat de toekomst beter wordt. Mensen blikken niet alleen terug op het afgelopen jaar, maar ook vooruit. Ik heb zelf het dwaze idee opgevat om volgend jaar te beginnen sporten. Mensen maken plannen, zodat de toekomst beter wordt. Zolang mensen geloven dat morgen beter zal zijn dan vandaag, is er altijd hoop. Dat is de essentie van het kerstverhaal: het idee dat morgen beter wordt. Daarvoor doe ik aan politiek.”

Wat is uw kerstboodschap aan onze lezers?

“Koop niet één abonnement, maar twee (lacht). Het is geen politieke boodschap, maar als je je afvraagt hoe het met iemand is: bel hem of haar op. Ook dat is Kerstmis. Je hoeft er niet per se mee af te spreken. Maar ik stuur soms uit het niks berichtjes om te vragen hoe het met iemand gaat.”

Als we in de provincie Antwerpen 5.000 stemmen meer hadden gehaald, waren we de grootste partij geweest

Laat ons na deze hoopvolle boodschap nog even inzoomen op de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober. Uw partij zat onder meer in Middelkerke op de wip, maar Jean-Marie Dedecker ging uiteindelijk in zee met N-VA. Heeft hij het electorale gewicht van Vlaams Belang handig gebruikt om toegevingen van N-VA af te dwingen?

“Het toont vooral aan dat Jean-Marie Dedecker veel praatjes heeft, maar geen ‘daadjes’ stelt. ‘Houd me tegen of ik bega een ongeluk!’ Je moet hem niet tegenhouden, want hij begaat helemaal geen ongeluk. Dedecker verkondigt enkel rechtse praatjes om kiezers te verleiden. Dedecker en Marc Descheemaeker (de lokale N-VA-lijsttrekker, red.) hebben elkaar tijdens de campagne met modder overladen, maar op het einde van de rit werken ze toch samen.”

“Het gaat helemaal niet over een ander mensbeeld of onze zogenaamde ‘verschrikkelijke’ standpunten. Het gaat om de euro’s. De N-VA handelt zoals de PS: gemeenten die met Vlaams Belang in zee gaan, krijgen geen geld meer. Dat is toch ook belastinggeld van Vlaams Belangers? Dedecker had goud in handen: hij kon het cordon doorbreken en geschiedenis schrijven. Maar hij heeft gekozen voor de euro’s.”

Is dat vanuit een realpolitik perspectief geen logische keuze?

“Dat is voor mij geen probleem, maar dan moet hij niet jarenlang stoere praat verkopen. ‘Houd me tegen of ik bega een ongeluk!’ Het waren praatjes om extra geld te verkrijgen. Het is schandalig dat N-VA gemeenten waar Vlaams Belang bestuurt op droog zaad wil zetten.”

Hoever was u bereid om te gaan om mee te besturen in Middelkerke?

“Over onderhandelingen, hoe klein of groot ook, zeg ik niets. Daar ben ik heel discreet over. Want het is niet omdat ze één keer slecht aflopen, dat dat de volgende keer ook zo zal zijn. Ik beschik over de teksten waarover we in 2019 hebben onderhandeld met Bart De Wever en die naar Gwendolyn Rutten en Wouter Beke (de toenmalige voorzitters van Open Vld en cd&v, red.) zijn gestuurd. Maar ik heb ze nooit uitgebracht, omdat ik vind dat je dat niet doet. Ik ben een correct type.”

Getuigt dat in de Wetstraat niet van een zekere naïviteit? Is dat gedrag dat beloond of afgestraft wordt?

“Het wordt misschien afgestraft in de Wetstraat, maar beloond in de Dorpstraat. Wij staan vóór iets. Wij zijn niet zoals de rest. Wij zijn principieel. Een woord is een woord. Ik wens niet te worden zoals alle anderen, die woord na woord breken. Dat wil ik niet doen. Vroeg of laat haalt de realiteit je in en word je afgestraft. Ik ga me niet verontschuldigen omdat ik principieel en correct ben. Maar dat neemt niet weg dat er iets eerbaars is aan het sluiten van compromis. We hebben op lokaal niveau bewezen dat we dat ook kunnen.”

Dedecker had goud in handen: hij kon het cordon doorbreken en geschiedenis schrijven. Maar hij heeft gekozen voor de euro’s”

Heeft u niet gedaan wat u de traditionele partijen steeds verwijt, namelijk de postjes boven de principes geplaatst?

“Daar ben ik het niet mee eens. Inzake veiligheid hebben we veel binnengehaald: de politie zal zichtbaarder zijn in het straatbeeld, het politiecommissariaat in Ninove zal voortaan ook in het weekend open zijn en de functie van wijkagent zal een opwaardering krijgen. Daarnaast blijven we inzetten op sociale woningen voor onze eigen mensen: regionale binding en kennis van het Nederlands zullen belangrijke criteria zijn. We versterken ook de Vlaamse identiteit: in Ninove zal er geen sprake zijn van een weg-met-ons-mentaliteit waarbij Zwarte Piet wordt vervangen door roetveegpiet of wintermarkten plaatsvinden in plaats van kerstmarkten. Maar Tom Van Grieken moeit zich niet met circulatieplannen. Dat is aan onze lokale mensen. Die gevoeligheden ken ik minder.”

Jullie hebben in Izegem een charter ondertekend waarin onder meer staat dat jullie geen Vlaams-nationale accenten zullen leggen. Hoe verklaart u dat?

“Dat charter is ondergeschikt aan het bestuursakkoord. De bezorgdheid van onze coalitiepartners was dat we aan nationale politiek zouden willen doen en dat ze permanent gehinderd zouden worden door Tom Van Grieken. Om hun vertrouwen te winnen, hebben we de fractienaam – niet de afdelingsnaam – veranderd in ‘Ons Ranst’ en ‘Ons Brecht’. In Izegem is er om dezelfde reden een charter ondertekend. Maar ik was daar niet onverdeeld gelukkig mee. En dan druk ik het nog zacht uit.”

U was daarvan niet op de hoogte?

“Pas nadat het getekend was.”

Ze hebben u dus voor een voldongen feit geplaatst?

“Ja en nee. Het is nogal klungelig tot stand gekomen. STiP+ heeft met kunstmatige intelligentie snel een charter in elkaar geflanst. De partij was bezorgd dat de nationale partijtop van Vlaams Belang zich voortdurend zou komen moeien. Maar dat charter is ondergeschikt aan het bestuursakkoord. Ik maak me daar niet al te veel zorgen over. De Vlaamse onafhankelijkheid zal jammer genoeg niet in Izegem worden uitgeroepen. Met het charter willen we onze lokale coalitiepartner garanderen dat we dat ook daadwerkelijk niet zullen doen. Dat is niet het einde van de wereld. Het zou trouwens ook niet haalbaar zijn.”

Net als in 2019 mocht u na de verkiezingen van 9 juni op de koffie bij koning Filip. Wat was deze keer uw openingszin? 

“Ik had geen openingszin voorbereid. De ontmoeting verliep ook minder hectisch dan in 2019: ik wist wanneer ik op het paleis werd verwacht en was al aanwezig op kantoor in Brussel. Vijf jaar geleden moest ik me nog naar Brussel haasten na een onverwacht telefoontje. Nu kon ik gewoon naar het paleis wandelen.”

“Het was een veel eenvoudiger gesprek dan in 2019. Ik heb gezegd: ‘Sire, ik denk dat als u in 2030 de 200ste verjaardag van België wil vieren, een fundamenteel andere staatsstructuur nodig zal zijn. En wij zullen een fundamenteel andere staatsstructuur niet a priori afschieten.’ Dan vroeg hij mij of dat nu prioritair is. Ik heb geantwoord van wel. Maar ja, ik heb het gevoel dat ik de enige ben geweest die op het paleis iets communautairs heeft bepleit, gelet op de ontwikkelingen in de federale onderhandelingen.”

Sloot de koning een staatshervorming a priori uit?

“De koning zegt nooit iets. Hij bevraagt. Je deelt enkel je eigen visie. En dan stelt hij misschien een bijvraag. Voor de rest blijft de inhoud van het gesprek tussen de koning en mij. Ik ben met een boodschap naar daar gegaan, namelijk dat als de koning België wil redden, hij toch iets zal moeten doen.”

In 2019 beluisterde u in de auto het liedje ‘Tuer le Bourgeois’ van Île De France toen u onderweg was naar de koning. Welk liedje heeft u deze keer beluisterd?

“Als het Vlaams Belang vier verkiezingsoverwinningen op rij boekt en 1 miljoen stemmen haalt, is de bourgeoisie al morsdood. Ik had dus geen nood aan het liedje ‘Tuer le Bourgeois’ toen ik onderweg was naar het paleis. Ik ben niet plots heel burgerlijk geworden. Ik had simpelweg geen herinnering nodig (lacht).”

Jullie partijhoofdkwartier aan het Madouplein in Brussel werd midden november gevandaliseerd door extreemlinkse relschoppers.

“Het is bijzonder jammer dat daar weinig politieke heisa over is ontstaan. In dat gebouw wonen en werken ook andere mensen. We zitten daar niet alleen. Maar toch passeert het in Vlaanderen haast geruisloos dat ons hoofdkwartier wordt gevandaliseerd en er zelfs brand wordt gesticht. Internationaal was het wel nieuws. Ik kreeg zelfs telefoontjes van buitenlandse regeringsleiders. Maar in Vlaanderen is het blijkbaar normaal dat een kantoor van Vlaams Belang in brand wordt gestoken. Als het om Vlaams Belang gaat, gelden blijkbaar andere normen en waarden.” 

“In Vlaanderen is het blijkbaar normaal dat het hoofdkwartier van Vlaams Belang in brand wordt gestoken”

Hoe staat het met het onderzoek?

“We hebben klacht ingediend tegen onbekenden. Het onderzoek is aan de gang. Maar ik verwacht nog sneller een federale regering (lacht). En die zal er ook niet snel zijn. Maar weet u wat nog het gekste is? Wij hebben een klacht aan ons been, omdat onze camera’s een deel van het openbaar domein hebben gefilmd (verontwaardigd). Ik moet binnenkort naar de politie voor een verhoor. Dat is de wereld op zijn kop. Zoiets kan alleen in België gebeuren. En die staat is N-VA aan het redden met Vlaams-nationale stemmen.”

Abonnementen: https://pal.be/abonnement