Een autorit van ongeveer 4 à 5uur (Brussel-Deauville 425 km) brengt u naar het land van de Vikings, Normandië. De ideale trip voor een verlengd weekend of een midweek. Normandië bestaat uit twee regio’s, Haute Normandie met de departementen Seine-Maritime en Eure, en Basse-Normandie met de departementen Orne, Calvados en Manche. Dat de meest gruwelijke taferelen uit de Tweede Wereldoorlog zich hier afspeelden, is nog goed zichtbaar. Ohama-Beach, Viervelle-sur-Mer, Saint-Laurent-sur-Mer en Colleville-sur-Mer zijn er nog de stille getuigen van.

Normandië,  dan denken we onmiddellijk aan het mondaine  Deauville, het pittoreske Honfleur of aan de krijtrotsen en overdekte markt van Etretat.  De Mont-Saint-Michel – uitgeroepen tot werelderfgoed – is goed voor zo’n 3 miljoen bezoekers per jaar. Verder zijn er de wereldvermaarde wandtapijten van Bayeux en de oorlogsgraven van de gesneuvelde soldaten uit de Tweede Wereldoorlog. Het Amerikaans legerkerkhof uit Colleville-sur-Mer trekt  jaarlijks 1,7 miljoen bezoekers aan. Dan zijn er nog de overige ‘niet te missen’ sites, zoals de landingsplaatsen/stranden van D-Day, het vredesmemoriaal van Caen, het huis en tuin van de impressionistische Franse schilder Claude Monet in Giverny of het centrum van Le Havre dat door architect Perret na de Tweede Wereldoorlog werd heropgebouwd. Vadertje Jozef Stalin had dat laatste waarschijnlijk weten te appreciëren, wijzelf vinden het maar een wangedrocht, maar bon, anderen denken daar misschien anders over. Dat de UNESCO het naoorlogse Le Havre uitriep tot werelderfgoed, is op zijn zachtst eigenaardig te noemen, het werd tenslotte heropgebouwd met geprefabriceerde elementen. Amelinckx avant la lettre!

De meeste buitenlandse bezoekers die Normandië aandoen  komen uit de UK (951.000 overnachtingen in 2010), gevolgd door de Nederlanders (743.000) en ten slotte Vlamingen en Walen (405.000).

Wie op zoek is naar een beetje nostalgie boekt een kamer in ‘Le Grand Hôtel’ in Cabourg. De tijdloze charme van dit ‘instituut’, onsterfelijk gemaakt door Marcel Proust, die er graag verbleef, zullen u zeker aanspreken. Of Marcel Proust er zijn ‘À la recherche du temps perdu’ op papier zette, zijn we niet te weten gekomen. De ruime kamers van het hotel bieden uitzicht op zee. Bruno Coquatrix, de flamboyante directeur van de Parijse Music-hall l’ Olympia, was tot aan zijn dood in 1979, burgemeester van Cabourg.

Gokken

Voor wie een gokje wil wagen is het casino van Deauville een absolute aanrader. Dit barokgebouw uit 1912 en volledig gerestaureerd in 1988, brengt u, gewild of ongewild, in hogere sferen. U kan er, tegen betaling weliswaar, ook gewoon gaan kijken naar de’ winnaars en verliezers’. Het was dit casino, met zijn 325 eenarmige bandieten, dat op 26 mei 1978  overvallen werd door Jacques Mesrine en François Besse, de beruchtste Franse gangsters uit de 20^e eeuw. Het liep slecht af, twee personen werden zwaar gewond, maar de ontsnappingskoning en zijn acoliet konden ontkomen. Een goed jaar later (02.11.1979) werd Mesrine in Parijs door de politie doodgeschoten. Verder beschikt elk kustdorp – en er zijn er heel wat – over een goktentje. Opletten geblazen dus!

Gastronomie

De Normandische gastronomie wordt gekenmerkt door 3 producten: zuivel &  kaas, vis & schaaldieren en cider & cognac. Gerechten waar de naam ‘Normande’ in voorkomen, zijn stevige schotels waar niet op een scheut room of een klomp – al dan niet gezouten – boter gekeken wordt. Denken we maar aan de sole, de tarte of de sauce Normande.

Vis & schaaldieren: De 500 km kust waarover de regio beschikt zorgt voor de massale aanvoer van vis, schaal- en schelpdieren.

Nergens worden er meer ‘plateaux de fruits de mer’ geserveerd dan in deze streek. Garnalen, kokkels, mosselen, oesters uit Courseulles en St-Vaast, krabben, zeespinnen, amandelschelpen, kreukels en wulken uit Granville, krijgen hun plaats naast de langoustientjes en de blauwe kreeften.  Om het echt Normandisch te houden, drink je een glas ‘droge’ cider bij je zeevruchtenschotel. Dat is maar een suggestie voor de puristen.

 Voor zo’n zeevruchtenschotel moet je uiteraard niet naar Deauville of Honfleur rijden maar wel naar kleinere dorpjes of stadjes. Trouville-sur-Mer bijvoorbeeld. Trouville kleeft aan Deauville, maar is minder mondain, wel sympathieker  en vooral… goedkoper. Restaurant La Régence, gesticht in 1853, is een absolute aanrader voor de liefhebbers van vis en schaaldieren. De kelners met de witte lange schorten zullen u op uw wenken bedienen. Ook Port-en-Bessin, gelegen langs de landingsstranden, is zo’n plek die zeer geliefd is voor zijn visrestaurants. Op zondag is het zeer druk in Port-en-Bessin. In de haven wordt dan een markt gehouden waar de toeristen, de plaatselijke bevolking en de restaurateurs uit de wijde omgeving hun vis en schelp- en schaaldieren komen kopen. Van de zee op uw bord, verser kan niet.

Kaas

‘L’odeur des pieds de Jesus’ is een Franse benadering voor de aroma’s van de Camenbert, dé koning onder de kazen. Dat deze Camenbert en andere Franse kazen de wereld veroverden, liet zelfs de politiek niet onverschillig. “Men kan geen land regeren dat een aanbod heeft van 365 verschillende soorten kaas”, zei Charles de Gaulle. Winston Churchill was dan weer van mening dat “een land met meer dan 300 verschillende kazen, niet ten onder kon gaan”.  Een kaasschotel zonder Camenbert is geen kaasschotel. De bekendste Franse kaas heeft zijn naam te danken aan het gelijknamige dorpje van amper 215 inwoners. Het was eind de 18^e eeuw, bij de Franse Revolutie, dat de eerste Camenbert werd geproduceerd. Het grote succes, en de enorme omzet, zorgden ervoor dat de kaas nu in gans Frankrijk gemaakt wordt, nog slechts 5 à 8% daarvan zou uit Normandië komen. De echte ‘Camenbert de Nomandie’ is te herkennen aan zijn AOC-label (Appelation d’Origine Contrôlée) en wordt gemaakt van rauwe koemelk, deze die elders wordt geproduceerd, kreeg het label AOP(Appelation d’Origine Protégée). Deze laatste wordt gemaakt van gepasteuriseerde melk en is daardoor langer houdbaar, maar minder geraffineerd van smaak.

Camenbert in de oven

 Koop Camenbert AOC in een houten doosje en verwijder de verpakking. Plaats hem terug in het doosje. Maak een paar inkervingen en vul deze op met enkele takjes rozemarijn en een scheutje Calvados. Plaats gedurende een 8-tal minuten in een warme oven. Dien op met gebakken aardappelen, een groen slaatje en een glas droge cider. Voor de liefhebbers: enkele spiesjes knoflook in de kaas prikken!  Livarot, Pont-L’Evêque en de Neufchâtel zijn de andere kazen uit deze regio.

 Cider, Calvados en Pommeau

De appel- en/of peer zorgt voor de cider, de cider voor de Calvados. Alleen de allerbeste cider komt in aanmerking voor Calvados. Voor de productie van cider/calvados komen meer dan 200 geteelde appelrassen in aanmerking, variërend in smaak van zoet tot bitter tot zuur. Ze zien er misschien minder mooi uit, maar ze bevatten wel meer tannines en aroma’s dan de eetappels. Bij de kleinere (lees betere) producenten worden de vruchten met de hand geplukt en tot pulp versneden. De ontstane brij wordt nadien geperst. Het bekomen sap wordt vervolgens vergist tot cider met een alcoholpercentage van minimaal 4,5%.

Net als voor de van druiven gemaakte Cognac, verplicht de wetgeving een dubbele distillatie voor Calvados. Dat resulteert in een distillaat met een alcoholgehalte van 69% tot 72%. Daarna volgt een rijpingsproces op eikenhouten vaten. Tijdens het rijpingsproces – dat kan variëren van 1 tot 5 jaar – verliest het destillaat een groot deel van zijn alcoholgehalte. De calvados krijgt daardoor ook een mooie lichtgeelbruine kleur. Commerciële producenten van calvados verkrijgen de beoogde kleur ook wel door het toevoegen van caramel. Daar is op zich niets mis mee, maar de kleuring door rijping op eiken vaten, draagt onze voorkeur weg.

Na de rijping worden verschillende calvadossen met elkaar gemengd (mariage) en met gedestilleerd water op een drinksterkte van 40% gebracht. Calvados dankt zijn naam uiteraard aan het gelijknamige departement waar het geproduceerd wordt. Sinds 1942 is calvados een beschermde herkomstbenaming. Alleen appel- en peerdistillaten uit de Calvados mogen dus ‘calvados’ op hun etiket zetten.

De drie erkende Calvados AOC’s zijn:

Calvados Pays d’Auge (noordoosten van Laag-Normandië)

Calvados (de grootste AOC, beslaat een groot gedeelte van westelijk Laag-Normandië en enkele noordoostelijke gebieden)

Calvados Domfrontais (zuiden van Laag-Normandië)

Ook de leeftijdsaanduiding van calvados is vergelijkbaar met het systeem van cognac en armagnac. Hou er wel rekening mee dat de meest respectabele ‘calvadosboeren’ hun distillaten langer rijpen dan de wet voorschrijft.

Vieux en Réserve: het jongste bestanddeel heeft minimaal 3 jaar gerijpt

V.S. (Very Special), V.O. (Very Old), Vieille Réserve en V.S.O.P. (Very Superior Old Pale): het jongste bestanddeel heeft minimaal 4 jaar gerijpt

X.O. (Extra Old), Napoleon, Hors d’Age en Age Inconnu: het jongste bestanddeel heeft minimaal 6 jaar gerijpt

Calvados met een jaargetal: de calvados is uitsluitend in dat jaar gedistilleerd

En dan hebben we nog de Pommeau. Pommeau is feitelijk een drankje dat gemaakt wordt van ongefermenteerde cider die vermengd wordt met een hoeveelheid eenjarige calvados. Het eindproduct heeft een alcoholgehalte van 17%, opgelegd door het AOC. Het mengsel wordt dan in eikenvaten van 400 liter opgeslagen waarin het dertig maanden moet rijpen. Het eindproduct, dat er mag zijn, wordt gedronken als aperitief. Het vervangt perfect de Porto bij de gekende meloen/ham combinatie. Past ook uitstekend bij appeldesserten en chocolade.

Eindigen doen we met een klassieker!  Normandische tongrolletjes (West-Vlaamse chauvinisten mogen het voor mijn part Oostendse tongrolletjes noemen J)

4 personen: tongfilets van twee grote tongen – 2 dl. visbouillon – 1 dl. witte wijn(of cider) – 1 kg. mosselen – 150 gr. grijze garnalen – 150 gr. champignons – 40 gr. Boter – 40 gr. Bloem – 1 eierdooier – 1 citroen – groentetuiltje – peterselie – 1 dl. room – peper en zout.

Maak een visbouillon met de graten en koppen van de tong en voeg er een kruidentuiltje  en aromaten aan toe. Laat de mosselen opengaan in dat vocht. Doe de mosselen uit de schelp. Pel de garnalen (de pel van de garnalen mag eveneens in de bouillon). Bak de champignons in de boter. Schik de met peper en zout gekruide tongrolletjes (huidkant naar binnen) in een vuurvaste schotel. Overgiet ze met de wijn en bedek met een ingeboterd papier. Laat ze gedurende een 15-tal minuten in een matige oven garen. Meng het gaarvocht samen met de bouillon en zeef het geheel. Laat inkoken (de bouillon zal krachtiger worden) en voeg er de liaison (room en eigeel), citroen, de champignons en mosselen aan toe. Schik de tongrolletjes en garnalen op een verwarmde schotel en overgiet rijkelijk met de hete (niet kokende) saus. Bestrooi met peterselie.  Garnituur: Pommes Duchesse (gespoten aardappelpuree), halve maantjes bladerdeeg of broodkorstjes

Roeland Van Walleghem