“Het land zit in de puree, doch er zijn er altijd die er kroketten van weten te maken” (Hugo Olaerts, gewezen Vlaams politicus)

In 1993 diende de Harry Potter van de Nederlandse politiek,  toenmalig premier Jan Peter Balkenende,  de ‘Krokettenmotie’ in.  Hij pleitte ervoor dat gemeenteraadsleden recht hadden op één (1!) kroket als de raadsvergadering tot na 23 uur duurt! De motie werd met grote meerderheid aangenomen en is tot op vandaag nog van kracht.  De motivatie van het gemeentebestuur van Zwolle luidde als volgt:  “De bijeenkomsten in Zwolle lopen geregeld uit tot in de late avond. Het gevolg is dat college en raad elkaar dan meestal gapend en met geknepen oogleden aanhoren. Politici zijn ook mensen en dit is eigenlijk onmenselijk”, aldus de toelichting op het besluit. “Voor vegetarische kroketten en mosterd wordt ook gezorgd”!  Balkenende’s motie was uiteraard eerst als grap bedoeld, maar doordat de andere partijen ermee instemden, werd de motie van kracht.

Behandel de kroket voortaan respectvol! Ze zorgt er immers voor dat besluiten en beslissingen van politici in een ‘epicuristische sfeer’ kunnen genomen worden. 🙂

De eerste kroket

Kroket of croquet komt van croquer, dat zoveel als krakend, knabbelen betekent.  In het begin van de 20^ste eeuw sprak men in Vlaanderen nog over ‘krakerkens’, wanneer men kroketten bedoelde. Jammer dat het woord intussen niet meer in gebruik is.  Zoals zoveel gerechten, komt de kroket hoogstwaarschijnlijk oorspronkelijk uit Frankrijk. We spreken van ‘hoogstwaarschijnlijk’ omdat we nooit met zekerheid – niet op papier althans –  kunnen nagaan of we geen voorloper over het hoofd hebben gezien. Maar goed, dat is voor vele gerechten en recepten het geval.

Voor zover geweten is, komt dat gepaneerd ding voor het eerst in 1705 ter sprake.  In ‘Le cuisinier royal et bourgeois’, geschreven door hofkok François Massialot, chef van Louis XIV, staat al een verwijzing naar ‘croquets’.  François Massialot, ook de uitvinder van de crème brûlée en de potage Saint–Germain (erwtensoep), was niet onmiddellijk iemand van het bescheiden type. Als ‘freelancer’, wat hij was, omschreef hij zichzelf als: “een kok die zichzelf durft te kwalificeren als koninklijk. En dat niet zonder reden, omdat de maaltijden die hij beschrijft, werden geserveerd aan het hof of in de huizen van prinsen..”  Over de inhoud van de eerste kroket van ‘nederige François’, die eivormig was, is weinig geweten. Zijn‘croquets’ waren op basis van restjes vlees, die eerst door het broodkruim gingen en vervolgens in reuzel werden gebakken. Naar de toegevoegde ingrediënten of aroma’s heeft men het raden.

Ook wijlen Johannes van Dam (1946-2013),  culinair verslaggever en de ‘schrik’ voor vele koks en restaurantuitbaters in Nederland, beschouwde dat als het eerste gekende recept voor kroketten!

In het kookboek ‘Het spaarzame keukenboek van Cauderlier (tafelhouder in Gent), verschenen in 1914, staan recepten voor ‘croquettes’ met kalfsvleesch, kalkoen, kieken, zwezeriken, tarbot, rijst en westfaalsche.  Cauderlier verduidelijkt hoe men te werk gaat (zoals het geschreven staat):

Uitlegging over de krakerkens (explications sur les croquettes). “Men maakt ook krakerkens van gebraaden kalfsvleesch, waarvan men de gekleurde deelen afsnijdt; men kan ze nog vervaardigen door middel van kalfssepieren of zwezerikken; of wel ook van koude kiekens, hetzij deze gekookt, hetzij ze gebraden geweest zijn. Als men geene gebondene saus heeft, mengt men een halve lepel bloem met een weinig boter;  men bevochtigt dit met flauwe jeugd, bouillon of ongeklaarde gelei. Voor het bevochtigen der saus moet men zich altijd bedienen van een vocht dat tot gelei stijft; anders zou het krakerkens-vleesch, bij het verkoelen, niet samengepakt wezen, en het zou onmogelijk zijn aan de krakerkens eenen sierlijke vorm te geven, trouwens, zij zouden te veel broodkruim opslorpen, zoodat zij niet allerfijnst zouden zijn. Om dezelfde reden moet men de saus kort en dik houden. Indien het vleesch, waarvan men zich bedient, sedert een of twee dagen gereed is gemaakt, is het geraadzaam het nog eens te laten stoven in de saus der krakerkens”.

De eerste vleeskroketten – die onze Noorderburen nu nog uit de muur halen – waren eerder restverwerkingen en hadden niets met hun aristocratische opvolgers te maken. Intussen bereikte ons uit datzelfde Nederland het onheilspellend nieuws dat de afzet van de kroket -hapje waarvan de Nederlanders er jaarlijks 300 miljoen wegtikken – door de frikadel (curryworst) werd ingehaald J!

De ‘luxekroketten’ die we vandaag kennen zijn eerder na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. De kroketjes met kalfszwezerik, kreeft of truffelvulling hebben niets meer met restverwerking te maken.  Integendeel, het zijn gerechten die goed klaargemaakt, in de beste restaurants op tafel komen. Dat neemt niet weg dat een bitterbal of een kip- en vleeskroket heerlijk kan smaken bij een stevige pint in een bescheidener cafeetje.

De Aardappelkroket

Om een goede aardappelkroket te maken gebruik je best zo weinig mogelijk vocht, zo verminder je de kans op openbarsten tijdens het frituren.

Voor 4 personen (25-30 stuks): 1kg loskokende aardappelen, 2 el bloem, geel van een ei, zout en muskaatnoot. Om te paneren: 100 gr. bloem, 3 eiwitten, 200 gr. paneermeel, 1 el. Arachideolie en een snuifje zout.

Kook de aardappelen, pureer met een passe-vite (of stamper) en voeg de ingrediënten toe. Stort uit op een schotel en laat enkele uren afkoelen. Maak de staafjes of balletjes. Haal ze door de bloem, het losgeklopt eiwit en het paneermeel. Laat terug enkele uren rusten.

De Garnaalkroket

Voor de garnalenmelk: koppen en staarten van  800 gr ongepelde garnalen: enkele selderblaadjes, 650 ml melk, 0,5 dl. droge witte wijn, 3 laurierblaadjes, tijm, 10 peperbollen en enkele el. arachideolie